از آنجا که صندوق های پژوهش و فناوری، به عنوان یکی از اصلی ترین بازیگران نظام تامین مالی فناوری و نوآوری در کشور محسوب می گردند و سابقه تاسیس آن ها به برنامه سوم توسعه باز می گردد، به اعتقاد برخی از نهادهای متولی در اقتصاد دانش بنیان کشور، هنوز کارایی کافی را نداشته و انتظارات سیاست گذاران را برآورده نمی سازند.

 

طبیعتا آنچه در ابتدا به ذهن می رسد این است که چگونه این صندوق ها میتوانند اقدام به تقویت خود کنند؟ و راهکارهای توسعه حوزه عملیاتی و بهبود اثر بخشی آن کدامند؟

 

در سی و دومین نشست تخصصی اندیشکده صفای یزد به این موضوع پرداخته و عملکردها، راهبردها و  مسایل آن نیز مطرح شد.

 

 تاریخچه:

 

صندوق پژوهش و فناوری استان یزد از ۲۳ اسفند ۱۳۸۳ با سرمایه ۱۰ میلیارد ریال و با شماره ثبتی ۷۲۷۷، با ترکیب ۴۹ درصد بخش دولتی و ۵۱ درصد بخش خصوصی به ثبت رسیده است. با تلاشهاای صورت گرفته ، سرمایه فعلی صندوق یزد به 21  میلیارد تومان رسیده است که 38 درصد از بخش دولتی و مابقی از بخش خصوصی تامین شده است.

 

 این صندوق با 160 سهامدار خصوصی و 6 سهامدار دولتی در حال خدمات رسانی است و  بزرگترین گروه سهامداران آن،  شرکت های پارک هستند.  هدف گذاری های صندوق رسیدن به سرمایه 30 میلیارد تومانی است و با تلاشهای صورت گرفته به عنوان صندوق دانش بنیان در کشور معرفی شده است که این خوشنامی در جذب منابع نیز موثر بوده است.

 

 بیش از نیمی از قراردادهای مورد حمایت صندوق در پرداخت تسهیلات مورد موافقت قرار گرفته است و بخش عمده تسهیلات پرداختی نیز در عرضه کالا پرداخت شده است.

 

این صندوق ضمن حمایت از فناوری های نوآورانه در یک بازه زمانی محدود در کنار شرکت ها قرار گرفته و به مرور از آنها خارج میشود  که در این رابطه بر طبق مستندات تا کنون  14 پروژه مورد حمایت قرار گرفته است.

 

توسعه سرمایه‌گذاری نوآورانه، ورود به فرابورس، بهبود و تنوع بخشی خدمات، توسعه همکاری با بانک‌ها و سایر نهادهای مالی، اجرایی کردن سرمایه‌گذاری جمعی و بهبود فرآیند و اصلاح روش‌ها در ساختار داخلی صندوق از جمله اقدامات و برنامه‌های در دستور کار صندوق پژوهش و فناوری استان یزد طی دو سال آینده است.

 

در حال حاضر 44 صندوق پژوهش در کشور ایجاد شده و در حال فعالیت هستند و صندوق پژوهش و فناوری یزد بعد از تهران بزرگترین صندوق در کشور است و یزد در این زمینه هم پیشتاز است و تلاشهای صورت گرفته قابل تقدیر است

 

مساله:

 

صندوق پژوهش و فناوری یزد به دنبال جذب سرمایه‌های تخصصی در حوزه فناوری است و حمایت صنایع به وسیله هدایت سرمایه‌های متعدد نقش مهمی در تقویت فرآیند اجرایی و حمایتی صندوق ایفا می‌کند.

 

توسعه سرمایه گذاری ها با استراتژی های میان و بلند مدت برای تحقق این هدف ضروری است اما استقبال بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این صندوق ضعیف است .

 

 همچنین پذیرش ضمانت نامه های این صندوق میتواند یکی از راهکارهای حمایتی از شرکت های دانش بنیان باشد ، اما  علیرغم اینکه مصوبه دولت محترم نیز موجود است ،  پذیرش این ضمانت نامه ها در عمل با مشکل روبرو است.

 

 

 

پیشنهادات و توصیه های اندیشکده صفای یزد:

 

1. اصلاح ساختاری صندوق نوآوری و شکوفایی از دولتی به خصوصی و واگذاری آن به بخش خصوصی میتواند به سرعت و توسعه حوزه عمل صندوق، کمک کند. ساختار پیشنهادی میتواند ترکیبی از صنعتگران ، نخبگان و فعالان حوزه دانش بنیان باشند .

 

2. ایجاد پارکهای صنعتی با مشارکت فعال دانشگاه، پارک و بخش خصوصی و بهره گیری از اهرمهای مشوقی دولت(مالیات،بیمه، تسهیلات ارزان قیمت،خدمات انرژی و ...) میتواند عاملی مهم در انگیزش و هدایت سرمایه گذاری بخش خصوصی برای حمایت از شرکت های نوآور  و صنایع دانش بنیان باشد. در حال حاضر ایجاد این پارک روی میز دانشگاه یزد قرار دارد اما اجرایی شدن آن عزم جدی تر و مشارکت فعالانه عوامل را میطلبد.

 

3. مشارکت صنایع در صندوق از طریق صندوق فرشتگان کسب و کار( آنجل ها) . این مشارکت تلفیقی از سرمایه گذاری توسعه کسب و کار و خیرین است. صاحب یک حرفه یا صنعت به منظور ترویج و توسعه صنعت یا حرفه ای خاص سرمایه ای را به صورت وام یا بلاعوض اختصاص می دهد. مثلا در صنعت فولاد میتوان برای توسعه صنایع پایین دستی فولاد از این روش استفاده کرد که در نهایت نفع آن به صنایع بزرگ فولاد میرسد چون تشکیل شزکت های دانش بنیان پایین دستی این صنعت هم رونق به این صنعت میدهد هم کمک می کند شرکت های کوچک و متوسط ایجاد شود.

 

4. مشارکت از طریق ایجاد یک صندوق سرمایه  گذاری برای توسعه صنایع استان:  این صندوق که سرمایه آن با مشارکت صنایع تامین میشود در زمینه جذب سرمایه  گذاری داخلی و خارجی فعالیت می نماید.

 

5. مشارکت با صندوق در سرمایه گذاری خطر پذیر به طوری که بخشی از هزینه طرح توسط صندوق و بخشی توسط صنایع تامین میشود و در سود و زیان طرح به تناسب سرمایه گذاری شریک خواهند بود.

 

6. مشارکت از طریق خرید سهام صندوق پژوهش و فناوری که هم سرمایه گذاری مناسبی برای صاحبان صنایع است (اصل سرمایه حفظ می شود و ارزش سهام افزایش می یابد) وهم از خدمات صندوق بهره مند میشوند و نیز از سود سالانه آن بهره مند میشوند.

 

7. جذب سرمایه های خرد با رویکرد سهامدار غیر عضو در قالب شرکت های تعاونی در کنار صندوق میتواند موجبات تشویق و تسهیل این سرمایه گذاری را رونق بخشد.

 

8. سرمایه گذاری ارزی : بمنظور جذب سرمایه های ایرانیان یا یزدی های مقیم خارج از کشور و همچنین منابع ارزی در اختیار مردم،  این نوع سرمایه گذاری میتواند جذاب باشد.

 

9. صندوق ذخیره(پس انداز) ارزی: این نوع صندوق میتواند بدون هزینه های جانبی برای نگهداری ارزهای در اختیار مردم،  جاذب منابع ارزی باشد که در حال حاضر بدون هیچ گونه اثر بخشی مثبت اقتصادی در منازل و یا صندوق های امانات نگهداری میشوند.

 

10. ایجاد گروهای سه گانه (ایده پردازان-برنامه ریزان تبدیل ایده به پدیده- سرمایه گذاران ایده به پدیده) و یا تشکیل کنسرسیومی برای هم افزایی این گروهها نیز میتواند به توسعه منابع مالی و اثربخشی صندوق کمک کند.

 

11. وقف نوین: ازدیرباز یکی از منابع مهم مالی در فرهنگ و سنت اسلامی ملت ایران، توجه به اصل ماندگار وقف بوده است. موقوفات بسیاری در کشور هستند که به دلیل تغییرات زمانی و پیشرفت ها و توسعه همه جانبه و تغییر شرایط، از کارایی خارج شده و بازنگری آنها برای عمل به وقف بر اساس شرایط روز و اولویت های جامعه ضروری به نظر میرسد که  تصمیم گیری در مورد آنها در حوزه اختیارات حاکم شرع است .

 

تغییر رویکرد موقوفات و هدایت آنها به سمت وقف نوین به منظور بهره گیری در اولویت های روز جامعه اسلامی میتواند به اثر بخشی و رونق آن نیز کمک کند.حمایت از صنایع دانش بنیان و کمک به رونق آن در قالب صندوق شکوفایی و نوآوری با بهره گیری از منابع موقوفات با رعایت موازین شرعی آن، میتواند قابل بررسی  باشد.

                                                                                                            دبیر خانه اندیشکده صفای یزد